TEMAT:

Dwa lata temu przechodząc ulicą Mickiewicza, zrobiłem zdjęcia kamienicy nr 11 i zdobiących ją secesyjnych okien.

Nie zastanawiałem się wtedy specjalnie nad nimi. Po prostu – okna były piękne, choć na kamienicy osadził się wieloletni kurz i brud. Zapamiętałem ją z powodu tych okien, zapamiętałem jako ciekawy przykład secesji, zapamiętałem jako fragment Bytomia, który wciąż jest piękny...

Struzyna
Kamienice na rogu Mickiewicza i Orląt Lwowskich wybudował w 1905 roku Eduard Arndt dla mistrza stolarskiego (Tischlermeister) Wilhelma Struzyny.

Z książki adresowej z tegoż 1905 roku dowiadujemy się, że Struzyna miał niedaleko (przy Orląt Lwowskich nr 3) swój warsztat stolarski,

a jeszcze bliżej, po przeciwnej stronie ulicy (Mickiewicza 13/Orląt Lwowskich 8a) restaurację „Cesarz Wilhelm” (Kaiser Wilhelm Restaurant).

Struzyna wykonywał meble i zajmował się stolarka budowlaną. Interes musiał rozwijać się mu bardzo dobrze, gdyż stać go było na inwestycje i budowę kamienic. Budowa kamienic czynszowych w mieście, które przeżywało bum ekonomiczny i demograficzny, był jedną z najlepszych inwestycji. Głód mieszkaniowy napędzał klientów i windował w górę czynsze. Nic - tylko budować! Tak zrobił Struzyna i wystawił w nowej części Bytomia kolejno kamienice: w 1903 r. - przy ul. Orląt Lwowskich 3 i ul. Mickiewicza 12, w 1904 r. - przy ul. Mickiewicza 13, w 1905 r. - przy ul. Mickiewicza 11 i w 1907 r. - przy ul. Mickiewicza 9. Warto dodać, że jego syn Johann, także mistrz stolarz poszedł w ślady ojca i zainwestował w kamienice przy ul. Orląt Lwowskich 7 i 9 (rok budowy – 1905) oraz Oświęcimskiej 8 i 10 (rok budowy – 1907). Wilhelm Stuzyna zmarł prawdopodobnie kilka lat później, nie występuje on bowiem w bytomskiej książce adresowej z 1910 r. Cześć z tych kamienic została sprzedana (zob. wpis o kamienicy przy Mickiewicza 12 > bytom.blox.pl/2012/06/Sklep-z-tradycja.html ) lub przeszła na własność zamężnych córek, Mickiewicza 9 – przypadła Paulowi Struzynie (mistrzowi siodlarskiemu) – prawdopodobnie drugiemu synowi Wilhelma, a część Johannowi, który dalej prowadził i rozwijał stolarski interes ojca.

Profesja - właściciela kamienicy – wyjaśnia, dlaczego okna były takie piękne. To jego własne wyroby, reklama jego warsztatu, jego umiejętności i smaku. Zwykle klatkę schodową lokowano od strony podwórza – a od strony ulicy powstawały mieszkania. Za mieszkanie od ulicy można było otrzymać wyższy czynsz. Jednak przy ul. Mickiewicza 11 postąpiono inaczej – od strony ulicy powstała klatka schodowa z dekoracyjnymi oknami. Gdy spojrzeliśmy na ten budynek, wzrok kierował się właśnie na te okna. Obraz, rzeźba czy obiekt architektoniczny – ma takie dominanty wizualne, które są ważniejsze od otaczającego je tła, które są istota dzieła. Więc jak dziś oszpecona jest kamienica przy Mickiewicza 11? Czy straciła tylko jeden z detali, czy to, co było w niej najistotniejsze?

Spójrzmy na to, co zostało i czego nie ma z artystycznego rzemiosła Wilhelma i Johanna Struzynów.

(Drzwi, ul. Orląt Lwowskich 3, tu znajdował sie warsztat Wilhelma Struzyny)

(Brama wewnętrzna, ul. Orląt Lwowskich 3, tu znajdował sie warsztat Wilhelma Struzyny)

(detal z drzwi kamienicy przy ul. Mickiewicza 11, wejście od ul. Orląt Lwowskich)

(drzwi, ul. Mickiewicza 9, obecnie nie istnieją)

(drzwi, ul. Mickiewicza 12)

(detal z okien kamienicy przy ul. Mickiewicza 11 - od ul. Orląt Lwowskich)

(okna, kamienica przy ul. Mickiewicza 13, "(Kaiser Wilhelm Restaurant")

(drzwi do mieszkania, ul. Oświecimska)

(drzwi w sieni, ul. Oświecimska)

(okno, ulica Orląt Lwowskich 9 obecnie nie istnieje - na szczęście obok zachowało się podobne)

Dziękuję Panu za tak wyczerpujące informacje, liczę na więcej i podziwiam Pańską wiedzę

Kto dziś wystruży ? To nie jest trudne pytanie Marku. Znam kilku takich (osobiście) którzy daliby radę. Znam nawet takich którzy żyją i pracują w Bytomiu .....
Właściwe pytanie brzmi : Kto dziś by za to zapłacił ?
A pytanie dodatkowe : Kto dziś to szanuje i potrafi docenić ?

Moje pytanie było retoryczne. Chciałem zwrócić uwagę, i jeszcze raz to napisze, że kamienica na rogu ulic Mickiewicza 11 i Orląt Lwowskich straciła znaczną część swojej zabytkowej wartości. Mogłoby się wydawać, że to tylko jakiś mały detal – ale tak naprawdę okna były istotą jej wartości zabytkowej. Gdyby wartość kamienicy oceniać nie po wartości mieszkań, (ogrzewaniu, wyposażeniu łazienek itp) ale po wartości zabytkowej – tak jak np. meble na rynku antykwarycznym, to kamienica z kompletem oryginalnych okien warta byłaby np. 100 umownych jednostek, jeszcze niedawno z oknami na klatce schodowej – 60, a dziś - 30.

[ul. Mickiewicza 11: okna zabytkowe, okna po wymianie]

Takich kamienic z plastikowymi oknami w Polsce jest pełno i po zniszczeniu okien w klatce schodowej – zabytkowa wartość tej kamienicy spadło (moim zdaniem) o połowę.

Samwieszkto napisał:

Znam kilku takich (osobiście) którzy daliby radę. Znam nawet takich którzy żyją i pracują w Bytomiu .....

Pewnie lepiej się na tym znasz i jest, tak jak piszesz – że są w Bytomiu osoby, które mogłyby te okna czy drzwi wykonać na takim poziomie jak 100 lat temu (inna sprawa, że te idealne rekonstrukcje i tak nie byłyby zabytkami). Ale nikt czegoś takiego w Bytomiu nie robi. Niech za przykład posłużą drzwi w kamienicy na rogu Korfantego i Sokoła – prawdopodobnie także z warsztatu Struzyny.

Zabytkowe drzwi od strony ul. Sokoła i współczesne od strony ul. Korfantego. W nowych drzwiach brak jest detali i zdobień, brak miękkiej linii łuku, brak fazowania płycin i okienek. Nie zachowano nawet ogólnych form. Proszę zwrócić uwagę, że kształt dolnych płyciny nie ma żadnego plastycznego uzasadnienia.

Marku, we wszystkim co piszesz masz rację.
Niemniej nie nie demonizowałbym tak radykalnie każdej renowacji. Oby wszystkie drzwi były wymieniane przynajmniej na takie jak na Korfantego. Widać, że ktoś przynajmniej podjął starania dorównania mistrzowi Struzynie i nie zrobił tego jak na Mickiewicza 11 z oknami. Natomiast czy częściowe obicie drzwi blachą na Sokoła nie uważasz za wandalizm? Jeżeli już zaszła taka konieczność należałoby blachę pomalować w kolorze drzwi, żeby ta "renowacja" tak nie rzucała się w oczy... ale po co pomyśleć.

Pokaże, jak te drzwi wyglądały przed „podjęciem starań” - rok 2006:

Niewątpliwie były uszkodzone i równie niewątpliwie nadawały się do naprawy. Brak było listwy przymykowej (zastąpionej listewką), a metalowe (ozdobne) listwa u dołu była częściowo skorodowana. Zapewne pod metalową listwą deski mogły być zbutwiałe. Brak jest także fragmentu obramienia lewego okienka. Dałoby się je naprawić.

kogo w okolicy polecilibyście do renowacji drzwi wejściowych do mieszkania

Niszczenie zabytków zwykle jest nieodwracalna... nie ma przepisów wykonawczych, nie ma woli urzędników, nie ma środków itp. Jednak bywają wyjątki. Jest szansa, że wyrzucone ze Szkoły Muzycznej 150 letnie okna wrócą na swoje miejsce. Sprawa jest tym bardziej bulwersująca, że doszło do niej w szkole artystycznej, która podlega pod te samo ministerstwo, które ma w zadaniach chronienie zabytków architektury (i że okna były w dobrym stanie technicznym).

..

Gorzej jeśli oryginalne okna - bezpiecznie przechowywane w piwnicy, nagle dziwnym trafem pogorszą swój stan zachowania do miejsca w którym "nie będzie możliwe przywrócenie zabytku do stanu pierwotnego".

Mam nadzieję, że tak nie będzie i ta sprawa będzie mogła być promowana jako - precedens / dobry przykład.

ul. Krakowska 28:






pl. Wolskiego 7:

Brak słów...

Budynki bez wątpienia należące do miasta prawda?

Oby były tylko tymczasowe szczególnie, że Krakowska jest w trakcie remontu.

1. Wydaje mi się, że są tam tabliczki ZBM co oznaczałoby, że w budynkach są wspólnoty.

2. Zauważmy, że z Krakowskiej 28 zniknęła też malutka przedwojenna tabliczka z numerkiem na drzwiami, co może oznaczać, że ktoś kto zdejmował te drzwi wiedział ile są warte.

3. Jest szansa, że poszły do remontu. Jeśli nie wrócą to raczej znalazły kupca bo nie sądzę, żeby takie drzwi poszły na opał.

Krakowska jest prywatna - a raczej będzie po wykonaniu min prac remontowych. Należy do pakietu 4 kamienic z zamiany.