TEMAT:

Bytomskie zabytki, świadectwa historii miasta znikają z dnia na dzień. W miejscu gdzie jeszcze wczoraj stała kamienica jest pusty plac, tam gdzie była stuletnia bogato dekorowana brama są tandetne drzwi z płyty wiórowej. Otaczająca bezmyślność jest przerażająca. Niekiedy - jedyne co można zrobić to udokumentować pozostałości dawnej kultury na fotografiach. Stworzyć katalog tych smutnych resztek.

Kamienice, wille i budynki urzędów widoczne są z ulicy. Jednak niektóre detale, szczególnie te znajdujące się we wnętrzach – w sieniach, dziedzińcach, na klatkach schodowych - nigdy nie były opisane i udokumentowane na fotografiach. Dlatego prosimy czytelników o pomoc w stworzeniu takiego wirtualnego katalogu – bytomski detali architektonicznych: rzeźb, malowideł, witraży, metaloplastyki, drzwi, bram, okien, posadzek... Prosimy o przysyłanie zdjęć lub informacji o tych detalach, których nie udało nam się odnaleźć i przedstawić.

- - -

Zaczynam od medalionów, dekoracyjnych elementów w formie koła, owalu lub róży - na których znajdują się płaskorzeźby lub malowidła.

ul. Strzelców Bytomskich 16a, elewacje willi. To jedyne medaliony w Bytomiu, które znajdują się na zewnętrznych elewacjach. Dwie płaskorzeźby przedstawiają kobiety z girlandami kwiatów i owocami winogron,

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6788

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6789

a dwie kolejne - tańcząca i przytulającą się parę.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6790

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6791

Płaskorzeźby reprezentują wysoki poziom artystyczny (chyba najpiękniejsze w całym mieście) co widać mimo łuszczącej się na nich farby. Powstały prawdopodobnie razem z willa w 1894 roku.

Putta - z włoskiego dzieci.

ul. Sądowa 5, przejazd w kamienicy. Pary bawiące się dzieci - to alegorię pór roku. Z czterech płaskorzeźb zachowały się trzy - wiosna, jesień i zima.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6794

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6793

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6792

Płaskorzeźby są tak bardzo zabrudzone, że nie sposób ocenić ich wartości. Kamienica powstała w 1876 roku, ale medaliony wydają się późniejsze. Prawdopodobnie wstawione je podczas przebudowy w 1895 roku.

ul. Moniuszki 1, sień kamienicy. Dzieci z symbolami pór roku – wiosny i jesieni, unoszą się wśród obłoków.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6795

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6796

Brak informacji lub pozostałości po przedstawieniach lata i zimy. Płaskorzeźby prawdopodobnie z czasów budowy kamienicy – roku 1893.

ul. Jainty 20, sień kamienicy. Dwa putta – jedno uskrzydlone z girlandami kwiatów. Kamienica pochodzi z 1903 roku, płaskorzeźby prawdopodobnie także, choć mają jak na ten okres już bardzo archaiczne formy.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6797

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6798

ul. Korfantego 32, w sieni kamienicy. Putto w otoczeniu motywów roślinnych. Rzeźba bardzo zniszczona, prawie nieczytelna, brak rzeźby po drugiej stronie sieni. Koniec XIX wieku.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6799

ul. Nawrota 19, przejazd w kamienicy. Dwa ujęcia Amora i Psyche jako dzieci.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6800

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6801

Wydaje się, że płaskorzeźby reprezentują dobry poziom artystyczny, są jednak mało czytelne z powodu zamalowania grubą warstwą farby. Powstały zapewne równocześnie z kamienica w 1901 roku.

* * *

ul. Rycerska, sień kamienicy. Kirasjera na koniu, być może płaskorzeźba nawiązuje do dziejów rodziny właściciela – mistrza murarskiego Kazimierza Lierscha. Płaskorzeźba prawdopodobnie z 1904 roku.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6802

ul. Smolenia. Rzeźba bardzo zniszczona, być może postać Świętego Wacława (sztandar, hełm i korona ?). Brak drugiej rzeźby.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6803

ul. Powstańców Warszawskich 22, przejazd kamienicy. Ujęte w formę czteropłatkowej rozety alegorie sztuki i techniki. Alegoria sztuki wyobraża boga Apolla i dwa putta z symbolami malarstwa i teatru. Poniżej znajduje się godło cechu malarzy - „trzy tarcze”.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6804

Alegoria techniki wyobrażona poprzez nieokreślaną boginię i putta z symbolami kolei żelaznej oraz górnictwa; poniżej - godło „koło żelazne”. Koniec XIX wieku.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6805

Pl. Sikorskiego 12, przejazd kamienicy. Alegoria inwencji – drugi medalion nie zachował się. Formy analogiczne do tych z ulicy Powstańców Warszawskich. Bogini w otoczeniu dwóch putt z atrybutami garncarstwa i druku. Poniżej - godło wolnomularzy lub budowniczych – cyrkiel i ekierka. Prawdopodobnie z roku 1888.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6806

Osobną kategorię stanowią medaliony malowane. Opiszemy je w kolejnych odcinkach katalogu bytomskich detali.

świetny pomysł , dobra robota, dla tego typu prac (zbiór wszelkich zdjęć , opisów i informacji budynków , detali , rzeżb , zabytków itp) przydałoby się stworzyć coś w formie wilkipedii bytomskiej gdzie każdy może wpisać nowe zdjęcia i informacje i gdzie ktoś obeznany może monitorować wpisy (historyk , pasjonat itp.) byłaby to szansa na zebranie w jednym miejscu tego co kazdy ma w swoich archiwach oraz zachowanie tego dla potomnych póki jeszcze one istnieją . taka strona zmotywuje tez wielu do robienia kolejnych zdjęć i szukania wzmianek na temat obiektu , po za tym kazdy z nas ma juz wiele ciekawych zdjęć a jeden człowiek nie jest w stanie samemu zebrać wszystkiego o Bytomiu i jego cennych rzeczach

Rzeczywiście cudo

Przypomniał mi się jeszcze jeden medalion, o innej tematyce i późniejszy: Żaglowiec nad wejściem do "Hansa Haus", ul. Webera 4, z roku 1925.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6819

Ratnik napisał:

Wszystko sfotografowałeś czy jest jeszcze co szukać?

Myślę, że jest!
Nie wchodziłem do bardzo wielu kamienic. Własnie dlatego to napisałem. Trzy medaliony odkryłem niedawno, choć często obok przechodziłem! Jeden pokazał mi MephiR, a dwa zobaczyłem na zdjęciach Adam Maniury ( www.facebook.com/bytominside?fref=ts )... więc pewnie i następne się znajdą. Niektóre mogły zostać zdemontowane i leżą gdzieś w piwnicy.

Medalionów zapewne jest jeszcze mnóstwo w Bytomiu. Wśród zaprezentowanych brakuje m.in. płaskorzeźb z klatki schodowej na rogu Piłsudskiego i Korfantego. Chcąc zrobić porządne opracowanie, trzeba by oblatać spory kawał Bytomia...

Ratnik napisał:

Trochę podobne, ale jednak inne.
Tak tylko przypomnę gwiazdę dawida, która podobno jest na ul Smolenia:

To nie jest moje zdjęcie, nie wiem czy prawdziwe, czy to na pewno Bytom. Zastanawia mnie to, że ten blok wygląda na architekturę niemiecką z lat 1930ych. I z gwiazdą dawida? Za Hitelra?

tak, to w Bytomiu, w bramę trzeba wejść przy Smolenia, po prawej idąc w kierunku Korfantego, ale numeru nie pamiętam.
Budynek mógł być z lat 20, a że w bramie, to się uchował?

Prawdziwe, prawdziwe.

To Bytom, Smolenia 4. Wchodzimy w bramę i na końcu podwórka, przeciwko siebie są 2 małe oficyny z lat 30tych z gwiazdami dawida nad wejściami. Cała kamienica Smolenia 4 była przed i po wojnie własnością bytomskiej gminy żydowskiej. Te oficyny również zbudowano jako malutki dom starców. Chodziło o zwolnienie wielu atrakcyjnych mieszkań w centrum lokując staruszków żydowskich w jednej lokalizacji. Bodajże w 1943 w tym miejscu powstało "przedszkole aryjskie" NSDAP, więc staruszków już nie było

... ale gwiazdy pozostały

Jako ciekawostkę powiem wam że większość ( nie wszystkie )z tych ozdobnych elementów które podziwiamy na naszych kamienicach nie były wykonane specjalnie dla nich . Od początku XIX w. funkcjonowały wielkie manufaktury i fabryki w których produkowano na skład elementy do dekoracji budynków ; Wydawane były obszerne katalogi tych elementów i majstersztyki z przykładami ich zastosowań .
Mam np. taki katalog pewnej fabryki z Drezna z 1864r. z wyrobami dekoracyjnymi z cynku. Katalog ten obejmuje ponad 3000 pozycji. Mam też karty majstersztyków do produkcji wyrobów kowalskich i ślusarskich.

---

W zasadzie mam taką prośbę. ( mam nadzieję że autorzy tego wątku nie będą mieli mi tego za złe ). Jeżeli ktoś z was ma takie stare majstersztyki lub katalogi i mógłby mi je udostępnić w celu skopiowania , to byłbym bardzo wdzięczny.
Takie materiały są już obecnie niezwykle rzadkie a w pracach konserwatorskich okazują się nieocenioną pomocą .
Gdyby ktoś chciał mi pomóc w ten sposób to bardzo proszę o kontakt na priv.

Kolejna porcja medalionów - tym razem malowane. Znalazłem tylko cztery. Dwa znajdowały się w loggii balkonowej willi Otto Richard Krause (więcej o willi: architekturabytomia.org/pl/budow ... 82awska+44 ). Dzisiaj jest tam jedno z bytomskich przedszkoli. Po termomodernizacji willi ( ) zostały usunięte z loggii, ale na szczęście uchroniono je przed zniszczeniem. Oba obrazki mają sygnatury, holenderski pejzaż z wiatrakiem: „L.F. 2/29”

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6852

a widok Wenecji: „P.N.” i charakterystyczną kotwicę:

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6853

Dwa kolejne medaliony znalazły się w klatce schodowej kamienicy Johann Juretko (więcej o kamienicy: architekturabytomia.org/pl/budow ... /Miarki+11 ). Dwa górskie widoki – letni i zimowy.

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6854

http://bytomski.pl/album_pic.php?pic_id=6855

Niestety mocno zniszczone. I to jest już zapowiedź kolejnego odcinka Cudów w bytomskich kamienicach poświęconego malowidłom, które zachowały się w Bytomskich budynkach.

Bardzo ciekawy temat, liczę na więcej

Dziś odwiedziłam sklepik z bielizną przy ul. Moniuszki 13 ,spoglądam w sufit a tam....

jeszcze jedna fotka

Masz na myśli to czerwone?
Żartuję. na Moniuszki takie cuda znajdują się nie tylko w lokalach użytkowych ale również mieszkalnych.

Wierzę , że tak jest, niestety nikt z moich znajomych nie mieszka przy tej ulicy a co do sklepiku to właściciele mogli to skuć i położyć na sufit gładź. Nie zrobili tego