TEMAT:

Przy okazji nieszczęsnej sytuacji z wyburzeniem kamienicy na rogu ulic Chorzowskiej i Katowickiej zapoznałem się z tak zwanym rejestrem zabytków Bytomia [ www.wkz.katowice.pl/rejestr_zabytkow.php ]. Przejrzałem także „karty ewidencji zabytków architektury i budownictwa” dotyczące Bytomia. Poziom tych „opracowań” w większości przypadków jest żenujący i urąga podstawowym norma naukowych badań z dziedziny historii sztuki. Autorzy mylą obiekty, nie potrafią odczytać nazwisk, nie znają literatury fachowej ani języka niemieckiego. Niestety te dane i opisy są powielane w popularnych opracowania i na stronach internetowych. W wolnych chwilach postaram się to tutaj poprawić. (jeśli czytają to autorzy wpisów do wikipedi - to proszę o aktualizację)

Biorąc pod uwagę te liczne błędy, nie może dziwić, że obiekty wpisywano do Rejestru Zabytków w sposób przypadkowy - pominięto wiele obiektów ważnych, o wybitnych walorach architektonicznych i historycznych - a wpisano obiekty przeciętne, niczym się niewyróżniające.

Zacznę od obiektów świeckich - lepiej mi znanych.

wpis nr 7
Bytom, ulica Wojciecha Korfantego 34
Gmach Starostwa Powiatowego Wiejskiego (obecnie budynek Filii Muzeum Górnośląskiego) wraz z wystrojem wnętrza, wzniesiony około 1897–1898 roku w stylu historyzmu według projektu architekta M. Schaeriga na potrzeby ówczesnego Starostwa Powiatowego Wiejskiego (Landratsamtu) oraz budynek powozowni wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku
Granice ochrony obejmują oba budynki (gmach starostwa oraz powozownię) w obrysie murów zewnętrznych.
A/117/04, 13 VIII 2004

uwagi:
Projekt budynku landratury (starostwa powiatowego) powstał w wyniku konkursy przeprowadzonego wśród architektów w 1896 roku. Konkurs ten wygrał zespół architektów Hermann Solf (1856-1909) i Franz Wichards (1856-1919) z Berlina tutaj można zobaczyć inne ich wspólne projekty: http://architekturmuseum.ub.tu-berlin.d ... chards&D2= ] jednak do realizacji wybrano nagrodzony drugim miejscem projekt Walter'a Kern'a (1860-1918) [ de.wikipedia.org/wiki/Walter_Kern_(Architekt ) ]. Jako ciekawostkę dodam, że 3. miejsce uzyskał projekt RĂśnsch'a i Schneegans'a a wyróżnienia Hermanna Guth'a i Konrada Prevot'a [te dwa ostatnie projekty także możemy zobaczyć na stronach berlińskiego muzeum: http://architekturmuseum.ub.tu-berlin.d ... ember+1896 oraz http://architekturmuseum.ub.tu-berlin.d ... ember+1896 ] - jak widać ogólne założenia i styl tych projektów jest bardzo podobny.
W 1901 roku Kern chwali się swoja realizacją: [ opus.kobv.de/zlb/volltexte/2008/ ... 01_033.pdf ] jak widać budynek gospodarczy (mieścił nie tylko wozownie, ale także stajnie) powstał w tym samym czasie i także jest projektu Kern'a.
Tutaj w Rejestrze Zabytków pomylono „tylko” autora (choć w archiwum bytomskim zachowały się podpisane przez Kern'a obliczenia statyczne i informacja o autorstwie Kerna jest w słowniku Thieme-Beckera!) - ale dalej będą ciekawsze „rodzynki”.

ilustracje pochodzą ze wspomnianego opracowania Waltera Kerna - opus.kobv.de/zlb/volltexte/2008/ ... 01_033.pdf

Chyba najpiękniejsza i najbardziej okazała kamienica, oby nie spotkał ją taki sam los jak tej z Pogody...

Żadna to kamienica. Dodatkowo, jeśli komuś kiedyś zechce się to zaniedbać i później wyburzyć - to będzie znaczyło, że w tym mieście i tak nie warto mieszkać.

Natomiast słowo "Landratsamt" raczej łączyłbym z powiatem ziemskim, a nie wiejskim.

Asinus, może o tym pisałeś, ale przeoczyłem, Ty się zajmujesz architekturą i sztuką zawodowo? Myślę, że korekty będą cenne, może na swojej stronie zamieść taki dział? Na pewno ludzi to zaciekawi.

Absolutnie przepiękny budynek, kiedy zacząłem się bliżej interesować Bytomiem (poszukiwałem mieszkania), zacząłem po nim spacerować i na nią trafiłem to aż mi kopara opadła.

Swoja droga ja postarlbym sie odslonic slaskiego orla zamalowanego za PRL-u godlem panstwowym. Mysleli ze to pruski i zamalowali, a w herbie miasta ten sam orzel :zawstydzony2: Ale co ja sie dziwie na cmentarzu ewangelickim nawet napisy niemieckie jakiemus ignorantowi szkodzily np na pieknym grobie poleglego zolnierza w I ws. A grob naprawde ladny ze zlamana szabla i pickelhauba.......

Na kolorowym zdjęciu widać, że ten orzeł był czarny. Natomiast w herbie województwa widać orła złotego. Dla mnie to różnica, bo czarny kojarzy mi się ewidentnie z orłem niemieckim (choć widnieje np. w herbie Dolnego Śląska).

majeranek napisał:

Żadna to kamienica.

dokładnie - kamienica to budynek mieszkalny w zwartej zabudowie

majeranek napisał:

Natomiast słowo "Landratsamt" raczej łączyłbym z powiatem ziemskim, a nie wiejskim.

dokładnie - powiat ziemski - wszystkich błędów w tych opisach sam nie jestem w stanie wyłapać

Piotr_S napisał:

Asinus, może o tym pisałeś, ale przeoczyłem, Ty się zajmujesz architekturą i sztuką zawodowo?

w żadnym wypadku - zajmuje się dla przyjemności historią sztuki

Marcin napisał:

Swoja droga ja postarlbym sie odslonic slaskiego orla zamalowanego za PRL-u godlem panstwowym. Mysleli ze to pruski i zamalowali, a w herbie miasta ten sam orzel :zawstydzony2:

na elewacji był czarny orzeł – herb Cesarstwa Niemieckiego – ja nie mam nic przeciw, ale inni mogą się nie zgodzić. To ja już byłbym za białym orłem, ale zakomponowanym tak jak ten czarny.

majeranek napisał:

Na kolorowym zdjęciu widać, że ten orzeł był czarny. Natomiast w herbie województwa widać orła złotego. Dla mnie to różnica, bo czarny kojarzy mi się ewidentnie z orłem niemieckim (choć widnieje np. w herbie Dolnego Śląska).

Zle skojarzenie. Orzel slaski ma na piersi bialy polksiezyc taki wlasnie jak ten zamalowany. Orzel w godle prus nie mial tego szczegolu.

1. Na budynkach użyteczności publicznej umieszcza się (i umieszczało wtedy) herb państwa.
2. Bytom był wtedy częścią Rejencji Opolskiej (złoty orzeł na błękitnym polu) a nie wrocławskiej (czarny orzeł w złotym polu)

W herbie Prus linia skrzydeł orła podkreślona jest złotym kolorem, a na piersi widnieje złoty monogram – przy niewyraźnym zdjęciu może to razem sprawiać wrażenie przepaski.
Może ktoś ma wyraźne zdjęcie tego orła ? – to rozstrzygałoby kwestie w sposób jednoznaczna (a ja ucieszyłbym się z takiej fotki )

wpis nr 8
Bytom, ulica Moniuszki, Plac Sikorskiego
Gmach Opery Śląskiej w Bytomiu, zbudowany w latach 1899–1901 według projektu A. BĂśhma (w 1927 roku przebudowa kopuły i części wnętrz według projektu H. Poelziga), zbudowany w stylu neoklasycyzmu, z elementami ekspresjonizmu
Granice ochrony obejmują całość obiektu w ramach parceli budowlanej oraz wystrój i wyposażenie wnętrza
A/1225/77, 28 III 1977

moje uwagi:
Plany i obliczenia statyczne (zachowane częściowo w archiwum UM w Bytomiu) budynków Domu Koncertowego i Teatru dla Koncerthaus G.m.b.H (Dom Koncertowy sp. z o.o.) sporządził w styczniu 1900 roku berliński architekt Albert Bohm (1853-1933).

Ten sam, który zaprojektował nieistniejąca już kamienice na rogu Chorzowskiej i Katowickiej. (więcej o nim: www.wojcik.slask.pl/nowotny.php ) Jego nazwisko pisze się przez „o” a nie „Ăś”, a sam budynek musiał być wzniesione po tej dacie - czyli w latach 1900-1901. (uwaga! w wielu opracowaniach podaje się błędnie imię architekta jako Aleksander)

Projekty Hans'a Poelzig'a (1869-1936) modernizacji sali koncertowej z 1927 roku można znaleźć na stronach berlińskiego muzeum: http://architekturmuseum.ub.tu-berlin.d ... hen.+Umbau

W roku 2000 nad salą koncertową wybuch pożar i strawił całe dzieło Polzinga. Tak, że dziś określenie „z elementami ekspresjonizmu” - nie ma sensu.

Jeszcze wcześniej gmach stracił wiele elementów dekoracyjnych - sterczyny, wazony i kapitele pilastrów.

Po pożarze z 2000 roku - w sposób samowolny, bez zezwolenia konserwatora wniesiono nad budynkiem szpecący dach - pasujący do reszty budynku jak bejsbolówka do fraka. Do dziś tego szpetnego potworka nie rozebrano, skończyło się na mandacie w wysokości 5000 zł - choć to grosze w stosunku do tego, co „ktoś” zarobił na tej „inwestycji”.

To ja poprawię twoje poprawki:

Asinus napisał:

(...)sporządził w styczniu 1900 roku berliński architekt Alber Bohm (1853-1933).

Albert oczywiście.

Asinus napisał:

Ten sam, który zaprojektował nieistniejąca już kamienice na rogu Chorzowskiej i Bytomskiej.

Rzecz jasna - Katowickiej i Chorzowskiej, bo Bytomska nie krzyżuje się z Chorzowską (a ktoś wie, gdzie w ogóle jest taka ulica?).

Tak to czasem poprawiając można zrobić błąd . Niestety - błędy w kartach są o wiele gorsze niż te literówki.

majeranek napisał:

To ja poprawię twoje poprawki:

he, he - z pokora nie jest u mnie najlepiej,
ale przepraszam - oczywiście zrobiłem tu trochę błędów w poprawkach.
Dobrze, że istnieje tu kolegium redakcyjne i zawczasu wychwytuje te błędy.

a... ul. Bytomska jest w Stolarzowicach (i nie ma szans by się krzyżowała z Chorzowską).

...i poprawiam te błędy powyżej.

majeranek napisał:

Na kolorowym zdjęciu widać, że ten orzeł był czarny. Natomiast w herbie województwa widać orła złotego. Dla mnie to różnica, bo czarny kojarzy mi się ewidentnie z orłem niemieckim (choć widnieje np. w herbie Dolnego Śląska).

Nie trzeba szukac az na Dolnym Śląsku proponuję obejrzec herb naszych sasiadów "zza miedzy" czyli Tarnowkich Gór. Tam dumnie preży sie czarny (bynajmniej nie pruski) orzel.

Marcin napisał:

Nie trzeba szukac az na Dolnym Śląsku proponuję obejrzec herb naszych sasiadów "zza miedzy" czyli Tarnowkich Gór. Tam dumnie preży sie czarny (bynajmniej nie pruski) orzel.

w herbie Tarnowskich Gór - jest orzeł Hohenzollernów
w herbie Prus - też jest orzeł Hohenzollernów

a w herbie Śląska (Dolnego Śląska) - orzeł Piastowski

... i dla ułatwienia
Ci Hohenzollernowie byli lennikami króla Polskiego
Ci Piastowie byli lennikami króla Czeskiego